Poradniki

Jaki obiektyw wybrać do fotografii makro? Wszystko, co musisz wiedzieć

Krzysztof Basel / 05.04.2023

Kiedy myślę o fotografii makro, to widzę niezwykłe przybliżenia owadów, malutkie krople wody, wiosenne i jesienne kwiaty z bajkowym rozmyciem tła czy zachwycające detale przedmiotów. Jak uzyskać takie zdjęcia? Kluczem są wysokiej jakości obiektywy makro. Jak działa i do czego służy obiektyw makro? Na co zwrócić uwagę przy wyborze obiektywu makro?

CZYTAJ TAKŻE: OM System 90 mm f/3.5 Macro IS Pro – nowy król makro. Test z „Irassem”

OM System 90 mm f/3.5 Macro IS Pro – nowy król makro

Najbardziej zaawansowany obiektyw makro z AF na świecie!

Sprawdź cenę
Fotoforma

Czym jest fotografia makro, czyli dlaczego ważna jest skala?

W fotografii makro chodzi o to, aby pokazać nieduże obiekty z bliska, fotografując je w fascynujący sposób. Przyjęło się, że każde zdjęcie robione z bliska to fotografia makro. W rzeczywistości jednak zdjęcia makro to fotografie, na których obiekt zostaje odwzorowany w naturalnych rozmiarach lub jest powiększony. Nie ma tu znaczenia, czy jest to robaczek, roślinka, czy też detal zegarka lub smakowitego deseru. Chodzi o skalę odwzorowania.

Jaki obiektyw do zdjęć makro?
Jaki obiektyw do zdjęć makro wybrać?

Skala odwzorowania lub, mówiąc inaczej, skala reprodukcji to stosunek wielkości fotografowanego obiektu do jego obrazu na matrycy aparatu albo błony światłoczułej. Aby to lepiej zrozumieć, wyobraźmy sobie, że fotografujemy owada. Jeśli rzeczywisty owad ma 1 cm długości, to przy skali odwzorowania 1:1 jego obraz na matrycy będzie mieć dokładnie 1 cm. Gdy owad jest dwukrotnie większy niż jego obraz na sensorze, to mówimy o odwzorowaniu 2:1. Jeśli natomiast owad jest dwukrotnie mniejszy od swojego obrazu, to mamy skalę odwzorowania 1:2. 

Jaki obiektyw do zdjęć makro?
Ten sam kwiat sfotografowany aparatem Olympus OM-D E-M1 Mark III oraz dwoma różnymi obiektywami przy identycznej ogniskowej 30 mm (ekw. 60 mm): kitowym M.Zuiko Digital ED 14–42mm F3.5–5.6 EZ Pancake oraz M.Zuiko Digital ED 30 mm F3.5 Macro, który daje skalę odwzorowania 1,25x. Fot. KB
Maksymalne przybliżenie M.Zuiko Digital ED 14–42mm F3.5–5.6 EZ Pancake. Obraz jest ostry, wyraźny, ale obiektyw nie jest w stanie zrobić zdjęcia z bardzo bliska. Fot. KB
Fot. KB

 

Odwzorowanie 1,25x (ekw. 2,5x)  wykonane obiektywem M.Zuiko Digital ED 30 mm F3.5 Macro. Różnica jest ogromna. Dedykowane szkło makro pozwala zrobić zdjęcie praktycznie sprzed nosa. fot. Krzysztof Basel
Odwzorowanie 1,25x (ekw. 2,5x)  wykonane obiektywem M.Zuiko Digital ED 30 mm F3.5 Macro. Różnica jest ogromna. Dedykowane szkło makro pozwala zrobić zdjęcie praktycznie sprzed nosa. Fot. KB

Do makrofotografii potrzebny jest zatem obiektyw, który może zaoferować skalę odwzorowania 1:1 lub większą. Na rynku dostępne są także różne akcesoria, która zwiększają skalę odwzorowania, jak soczewki raynox, pierścienie pośrednie czy mieszki. To jednak tylko półśrodki albo dodatki do już posiadanych obiektywów. Poważnym rozwiązaniem są obiektywy makro, które w tym tekście chcemy Wam przybliżyć.

Pierścienie pośrednie są dobrym dodatkiem, który pozwala zwiększać skalę odwzorowania. Tu pierścienie razem z obiektywem M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro, czyli zestaw z którego korzysta Ireneusz Walędzik.
Pierścienie pośrednie są dobrym dodatkiem, który pozwala zwiększać skalę odwzorowania. Tu pierścienie razem z obiektywem M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro, czyli zestaw, z którego korzysta Ireneusz Walędzik. Fot. KB

Dlaczego warto kupić obiektyw makro?

Obiektywy makro to konstrukcje optyczne zaprojektowane z myślą o fotografowaniu obiektów z bliska. Możemy więc sfotografować nimi owady, kwiaty czy przeróżne detale z odległości kilku centymetrów, a czasami nawet 1 cm. Zwykłe obiektywy nie są w stanie uchwycić ostrości z tak bliska.

Wysokiej jakości obiektyw makro charakteryzuje się niezwykłą jakością optyczną, czyli ostrością w całej płaszczyźnie zdjęcia – od środka do brzegów.

Fot. Ireneusz „Irass” Walędzik
Fot. Ireneusz „Irass” Walędzik

Dzięki obiektywom makro zwykłe, codzienne widoki można – przy odrobinie wprawy – zamienić w sceny jak nie z tego świata. Świetnym przykładem będzie tu twórczość Ireneusza Walędzika, ambasadora marki Olympus, którego historię przedstawiłem w osobnym tekście. „Irass” korzysta właśnie z obiektywów makro M.Zuiko.

Fot. Ireneusz „Irass” Walędzik
Fot. Ireneusz „Irass” Walędzik

Obiektyw makro może mieć znacznie więcej zastosowań niż tylko zdjęcia owadów czy kwiatów z bliska. Szkła o ogniskowej typowej dla makro świetnie sprawdzą się także przy zdjęciach produktowych, portretach albo lifestyle’owych klatkach na bloga i Instagrama. Warto o tym pomyśleć, gdy próbujemy sobie odpowiedzieć na pytanie: „Jaki obiektyw do zdjęć makro wybrać?”. Kupując obiektyw makro, wcale nie musimy się ograniczać do zdjęć z bliska.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze obiektywu makro?

Jakość obrazu i wykonania

To podstawowy i najważniejszy parametr, na który warto zwrócić uwagę przy wyborze obiektywu makro. Wysokiej jakości obiektyw makro powinien oferować wyjątkowo wysoką rozdzielczość, wspaniały kontrast i doskonałe odwzorowanie detali. Na zdjęciach nim wykonanych nie uświadczymy aberracji ani winietowania.

Motyl uchwycony z ręki w centrum Wrocławia w samo południe. Olympus OM-D E-M10 Mark III + M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro. Fot. KB
Motyl uchwycony z ręki w centrum Wrocławia w samo południe. Olympus OM-D E-M10 Mark III + M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro. Fot. KB

Nowoczesne obiektywy makro są tworzone z myślą o fotografowaniu w różnych warunkach, dobrze zatem, aby szkło było odporne na kurz i zachlapania. Wysoka jakość wykonania przełoży się też na kulturę pracy pierścienia ostrości.

Olympus OM-D E-M1 Mark II + M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro. Taki zestaw nie tylko daje wyśmienitą jakość obrazu, odwzorowanie 1:1 (ekwiwalent 2:1), ale jest także uszczeliony. Fot. Krzysztof Basel
Olympus OM-D E-M1 Mark II + M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro. Taki zestaw nie tylko daje wyśmienitą jakość obrazu, odwzorowanie 1:1 (ekwiwalent 2:1), ale jest także uszczeliony. Fot. KB

Ogniskowa obiektywu makro

Obiektywy makro zazwyczaj oferują ogniskową (lub jej ekwiwalent) w zakresie 50–120 mm. Ogniskową obiektywu makro warto dobrać do swoich potrzeb i rodzajów zdjęć, jakie robimy. Fotografując owady, zazwyczaj potrzebujemy nieco dłuższej ogniskowej, aby nasz obiektyw nie przestraszył ani nie rozbudził fotografowanych obiektów. Tymczasem przy zdjęciach produktów, jedzenia czy przeróżnych detali może się przydać nieco szerszy kąt. 

Zdjęcie z ręki, Olympus OM-D E-M10 Mark III + M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro, fot. Krzysztof Basel
Zdjęcie z ręki, Olympus OM-D E-M10 Mark III + M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro, fot. Krzysztof Basel

Przysłona

Dobrze, jeśli obiektyw makro oferuje minimalną wartość przysłony w przedziale f/2.8–f/4. Dzięki temu będziemy w stanie uzyskać malutką głębię ostrości. Jednocześnie przymknięcie obiektywu o kilka stopni pozwoli na sfotografowanie sceny z większą głębią ostrości.

Fot. Krzysztof Basel
Fot. Krzysztof Basel

Skala odwzorowania

Skoro wiemy już, czym jest skala odwzorowania, to warto zwrócić na nią uwagę przy wyborze szkła. Obiektyw makro powinien mieć odwzorowanie przynajmniej 1:1. Takie oznaczenia są podawane przez producenta w specyfikacji technicznej obiektywu, ale także na obudowie szkła. Jeśli zależy nam na większym przybliżeniu, poszukajmy obiektywu o większej skali odwzorowania lub zastosujmy dodatkowe akcesoria, które tę skalę zwiększą. Duże znaczenie ma tu również rodzaj matrycy aparatu. Gdy korzystamy z aparatu systemu Mikro Cztery Trzecie, w którym crop wynosi ×2, skala odwzorowania i ekwiwalent ogniskowej (dla matrycy 35 mm) zwiększą się dwukrotnie. I tak obiektywem M.Zuiko Digital 60 mm F2.8 Macro 1:1 uzyskamy ekwiwalent ogniskowej 120 mm przy skali odwzorowania 2:1. To bez wątpienia duża zaleta systemu Mikro Cztery Trzecie. 

Jaki obiektyw do zdjęć makro?
Fot. KB

Minimalna odległość ustawiania ostrości i odległość robocza

Minimalna odległość ustawiania ostrości i odległość robocza to dwa różne parametry. Pierwszy jest mierzony od fotografowanego obiektu do matrycy w aparacie. Drugi to odległość od obiektu do przedniej soczewki obiektywu.

Jaki obiektyw do zdjęć makro?
1 – minimalna odległość ustawiania ostrości, czyli odległość od fotografowanego obiektu do matrycy w aparacie (9,5 cm dla M.Zuiko Digital ED 30 mm 1:3.5 Macro); 2 – odległość robocza, mierzona od obiektu do przedniej soczewki obiektywu (1 cm); 3 – matryca aparatu. Fot. Krzysztof Basel

Przy wyborze obiektywu makro trzeba koniecznie zwrócić uwagę na te parametry. Przykładowo obiektyw M.Zuiko Digital ED 30 mm 1:3.5 Macro ma minimalną odległość ustawiania ostrości 9,5 cm. W praktyce jednak odległość robocza wynosi zaledwie 1 cm, a zatem jesteśmy w stanie sfotografować obiekty znajdujące się praktycznie tuż przed przednią soczewką.

Wszystkie pięć kadrów wykonanych obiektywem M.Zuiko Digital ED 30 mm 1:3.5 Macro. Fot. KB

System akcesoriów

Rozbudowane systemy fotograficzne oferują nie tylko solidne obiektywy makro, ale także szereg akcesoriów, które poszerzają ich możliwości, jak lampa makro czy wodoodporne obudowy do zdjęć makro pod wodą.

Który obiektyw do zdjęć makro wybrać? 

Świetne optycznie, mobilne, solidnie wykonane. W osobnym artykule przedstawię wam najciekawsze obiektywy makro do różnych systemów, ale  już teraz możemy kilka polecić.

Canon RF 100mm F2.8L MACRO IS USM

Sprawdź cenę
Fotoforma

M.Zuiko Digital 60 mm 1:2.8 Macro

Sprawdź cenę
Fotoforma

Irix 150mm Macro 1:1 f/2.8 Dragonfly

Sprawdź cenę
Fotoforma

Sigma 105mm F2.8 DG DN MACRO ART Sony E

Sprawdź cenę
Fotoforma

M.Zuiko Digital ED 30 mm F3.5 Macro

Sprawdź cenę
Fotoforma

7Artisans 60mm F2.8 Macro

Sprawdź cenę
Fotoforma

Sony FE 90 mm f/2.8 Macro G OSS

Sprawdź cenę
Fotoforma

Krzysztof Basel

Dziennikarz, fotograf, twórca wideo z ponad 15-letnim stażem. Szef działu wideo w Spider's Web. Od lat związany z mediami foto i tech oraz branżą e-commerce. Przez niemal dekadę prowadził największy polski serwis o fotografii Fotoblogia.pl (Wirtualna Polska), a także pisał Szerokiego Kadru, fotopolis.pl czy Digital Camera Polska. Pracował też dla takich marek, jak Amazon, Allegro, Ceneo, Netguru, Divante czy TotalMoney.pl. Ceni szczery fotoreportaż, architektoniczny minimalizm, zdjęcia pokazujące prawdziwe życie, ale i intrygujące ujęcia z drona, dzięki którym odkrywa otaczający świat na nowo.

Więcej w kategorii: Poradniki

Poradniki

Zróbmy trochę dymu! Sesja, poradnik i test dymiarki SmokeGENIE

Poradniki

Złota i niebieska godzina w fotografii. Czy to najlepszy czas na zdjęcia?

Poradniki

Zasilanie przy filmowaniu. Jak się za to zabrać?

Rzetelne testy naszych specjalistów

Testy

3 Legged Thing Punks 2.0 – sprawdzamy nowe zbuntowane statywy

Poradniki

3 powody, dlaczego warto wybrać karty pamięci Angelbird

Testy

4 powody, dla których Fujifilm X-T4 to mistrz uniwersalności

Zapisz się do newslettera

i bądź na bieżąco