Jeśli zastanawiasz się, jaki monitor do montażu filmów wybrać, to dobrze trafiłeś. W tym poradniku omawiam krok po kroku, dlaczego dobry monitor to podstawa przy pracy z montażem wideo, oraz na jakie parametry zwrócić uwagę przy wyborze monitora dla siebie.
Aparat 4K, klatka operatorska, jasne obiektywy, dobry gimbal, świetny mikrofon, wydajny komputer czy pojemne dyski… to tylko początek długiej listy sprzętu ważnego dla każdego twórcy wideo. Rzadko kiedy na takiej liście, znajduje się dobry monitor do montażu filmów. A przecież to przed monitorem spędzamy dziesiątki godzin, montując nasze materiały. To na monitorze pracujemy nad kolorami filmu, czy potem publikujemy go w Internecie. Jeśli korzystamy z przypadkowego sprzętu, to nie mamy co liczyć na dopracowane kolory czy wysoki komfort pracy.
Jaki jest sens wydawać dziesiątki tysięcy złotych na najlepszy aparat/kamerę z piękną plastyką czy jasne obiektywy, jeśli potem, robimy korekcję kolorów, na tanim, małym monitorze biurowym, który nadaje się co najwyżej do edycji tabelek w Excelu? Który przekłamuje kolory, świeci nierównomiernie i ma rozdzielczość niższą niż nasze nagrania?
Sprzęt do filmowania jest ważny, ale pamiętajmy, na jakim ekranie będziemy potem obrabiać nasze wideo.
Montować filmy, podobnie jak obrabiać zdjęcia, możemy na każdy monitorze, ale nie na każdym zrobimy to dobrze i komfortowo. Dobry monitor do montażu filmów, powinien być zatem podstawą dla każdego twórcy wideo, aby wykorzystać cały potencjał sprzętu, którym nagrywamy filmy. Bez niego, sami się ograniczamy, a nasze filmy, mogą być gorszej jakości.
Czy monitor do montażu wideo musi być drogi?
Profesjonalne monitory, które są stworzone do montowania filmów czy gradingu kolorów, to wydatek grubo powyżej 10 tys. zł. Jeśli jednak nie zajmujemy się profesjonalną produkcją filmową, a np. montażem filmów ślubnych czy materiałów na YouTube, możemy pójść na pewien kompromis i wybrać tańszy, ale wciąż bardzo dobry monitor do montażu filmów. Tego typu dobry monitor do montażu wideo to wydatek kilku tysięcy złotych, czyli tyle, ile średniej klasy obiektyw.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze monitora do montażu filmów?
W przypadku wyboru odpowiedniego systemu fotograficznego czy filmowego jest cała masa czynników, które trzeba wziąć pod uwagę. Wiele z nich się ze sobą łączy, a decyzja jest indywidualna, bazująca na bieżących potrzebach danego twórcy. W przypadku wyboru monitora do montażu wideo jest nieco prościej. Mamy kilka konkretnych elementów, które odróżniają dobry monitor do wideo, od monitorów kiepskiej jakości, które nie nadają się do pracy z wideo czy zdjęciami. Oto one.
Duża przestrzeń robocza monitora do montażu filmów to podstawa. Tu nie chodzi już nawet tylko o wygodę pracy. Im większa przekątna i rozdzielczość monitora, tym potencjalnie większy będzie pogląd montowanego filmu oraz timeline, a w efekcie, większa precyzja oraz lepsze dopasowanie kolorów. Będziemy po prostu więcej widzieć.
Większość twórców wybiera monitory o przekątnej minimum 27 cali, ale coraz większą popularnością, cieszą się większe wyświetlacze o przekątnej 32 cali. Zazwyczaj, jeśli nasz budżet jest dosyć ograniczony, lepiej sięgnąć po mniejszy monitor stworzony do pracy z wideo, czy zdjęciami, niż większy, ale z gorszą specyfikacją.
Mój monitor do montażu wideo to BenQ SW271C, który ma 27 cale i oferuje rozdzielczość 4K.
Istotnym parametrem jest także rozdzielczość obrazu. Tu wybór jest prosty: jeśli pracujesz z wideo w rozdzielczości Full HD, taka rozdzielczość powinna być minimum twojego monitora. Jeśli jednak montujesz obrazy w 4K lub większej, nawet nie próbuj kupować monitora o niższej rozdzielczości. Ogólnie Full HD to już raczej melodia przeszłości. Inwestując w monitor 4K, dajemy sobie zapas możliwości na przyszłość, nawet jeśli obecnie pracujemy na 4K.
Warto jednak wiedzieć, że monitory 4K są bardziej wymagające dla komputera. Sam pracowałem przez kilka lat na monitorze o rozdzielczości QHD i dopiero inwestycja w nowego MacBooka Pro M1, sprawiła, że także wymieniłem monitor na panel 4K. Dopiero nowy, wydajny komputer, był w stanie poradzić sobie dobrze z wysyłaniem sygnału 4K i skalowaniem go. Dobrze jest wziąć pod uwagę, jaki mamy komputer, zanim podłączymy do niego wymagający monitor do montażu wideo.
Gamut
Gamut to nic innego, jak zakres kolorów, które monitor potrafi wyświetlać. O samym Gamucie można by napisać obszerny, osobny artykuł, ale na potrzeby pytania „Jaki monitor do montażu wideo wybrać?”, skupię się tylko na tym, co najważniejsze.
Zacznijmy od tego, że w świecie cyfrowym, korzystamy z wielu różnych przestrzeni barwnych, czyli gamutów. Od dawien dawna, standardem w internecie jest sRGB, ale są też inne gamuty o szerszym zakresie kolorystycznym. Adobe RGB jest często wybierany przez fotografów robiących wydruki, a NTSC w świecie linearnej telewizji. Wróćmy jednak do sRGB. Chociaż standard ten jest bardzo populary, to obejmuje zaledwie ułamek spektrum światła widzialnego. Mówiąc inaczej, wyświetlacz sRGB może odtworzyć od 25 do 33% kolorów, które potrafią postrzegać nasze oczy. sRGB ma wąski zakres kolorów, który nie ma możliwości reprodukcji bardzo nasyconych barw, szczególnie w zieleniach i fioletach.
sRGB vs DCi-P3
Na początku lat dwutysięcznych, pojawił się jednak kolejny standard: DCI-P3. Stworzyła go grupa DCI (Digital Cinema Initiatives), która składa się z takich firm, jak Warner Bros, Universal Studios, Sony Pictures Entertainment, Metro-Goldwyn-Mayer oraz Twentieth Century Fox. Już sam skład twórców, może sugerować, że ma on coś do czynienia z filmami. I rzeczywiście, na początku był to wspólny standard kolorów w świecie kina i VOD. I bardzo dobrze, ponieważ standard DCI-P3 pokrywa o 25 proc. większy obszar ze spektrum barw od sRGB oraz zaledwie 4 proc. mniej niż telewizyjny NTSC. Filmy czy jakiekolwiek inne treści oglądane w tej przestrzeni, są bardziej nasycone, żywe i po prostu przyjemniejsze.
DCI-P3 powoli zaczyna dominować i wypiera sRGB. Producenci elektroniki, od telewizorów, po smartfony, dążą do tego, aby ich produkty przynajmniej częściowo pokrywały tę przestrzeń barw. Nas, interesują w tym tekście jednak głównie monitory do montażu. Dobrej klasy monitor powinien oferowaćprzynajmniej ok. 90 proc. pokrycia DCI-P3, a najlepiej blisko 100 proc. Tylko wtedy, mamy pewność, że obrabiając wideo w DCI-P3, finalne kolory będą zbliżone lub identyczne, jak na ekranach naszych odbiorców. A tych jest coraz więcej: standard P3 jest przecież obecny nawet w wielu smartfonach, a MacBookach Pro nie wspominając.
Dobry monitor do montażu powinien oferować przynajmniej ok. 90 proc. pokrycia DCI-P3, a najlepiej blisko 100 proc. Takie możliwości oferuje między innymi BenQ SW271C.
Pisząc o przestrzeni DCI-P3, nie można nie wspomnieć o HDR, który również powoli staje się nowym standardem. HDR to skrót od High Dynamic Range. Mówiąc krótko, jest technika rejestrowania obrazu, dzięki której możemy uchwycić więcej detali w cieniach i prześwietleniach. Na materiałach nagranych w HDR, nie ma prześwietleń, ani niedoświetlonych części obrazu — szczegóły widać w całym kadrze. Tego typu zdjęcia oraz filmy, potrafią już rejestrować nie tylko drogie kamery, ale też smartfony czy drony. Większość kinowych produkcji korzysta się z tej technologii. Żeby HDR był dobrze wyświetlany na monitorze, musi być spełnionych kilka ważnych warunków. Podstawa to przestrzeń barw DCI-P3, ponieważ sRGB jest zbyt „płaskie” – nie potrafi zapewnić wystarczająco nasyconych barw obrazu. Do tego przydałby się też 10-bitowy panel, wysoki kontrast oraz jasność panelu.
Bitowa głębia koloru
Szeroki gamut monitora do wideo to jednak nie wszystko. Istotna jest również głębia koloru, wyrażana w bitach. To parametr, który można znaleźć również w specyfikacji aparatów, czy kamer. Tańsze, starsze modele oferuje 8-bitową głębie kolorów. W lepszych aparatach, minimum to 10-bit. O co tu chodzi?
Większa głębia bitowa kolorów sprawia, że wyświetlacz może dokładnie przedstawić subtelne przejścia lub gradienty między kolorami. 8-bitowy ekran potrafi wyświetlić do 256 odcieni każdego koloru podstawowego (czerwonego, zielonego i niebieskiego), co daje do 16,7 miliona możliwych kombinacji kolorów. 10-bitowy monitor wyświetla 1024 odcienie, co daje z kolei aż 1,07 miliarda kolorów. Spora różnica, prawda?
Idąc dalej, jeśli nasz aparat lub kamera, potrafi nagrywać w 10-bitach, ale potem obrabiamy obraz na 8-bitowym wyświetlaczu, to sami sobie ograniczamy możliwości twórcze i mieszamy w kolorach. Wybierając zatem monitor do montażu filmów, warto zainteresować się ekranami z możliwością wyświetlania 10-bitowej głębi kolorów.
Możliwość kalibracji sprzętowej
Każdy monitora, można i warto kalibrować, ale nie każdy można skalibrować naprawdę dokładnie.
Możliwość kalibracji sprzętowej to jedna z istotnych cech dobrego monitora do montażu czy fotografii.
Istnieją dwa rodzaje kalibracji monitora: systemowa, oraz sprzętowa. W pierwszym przypadku zmieniamy tak naprawdę ustawienia karty graficznej, która potem wysyła zmieniony sygnał do monitora. Taki zabieg nie daje wysokiej precyzji, jak kalibracja sprzętowa, która nie ingeruje w sygnał z karty graficznej, a korekta zachodzi w monitorze — dokładnie to na tablicy 3D LUT monitora. Kalibracja sprzętowa na poziomie elektroniki monitora daje dokładniejsze odwzorowanie barw, przejścia tonalne i brak zafarbów. Dobry monitor do montażu wideo, powinien zatem mieć możliwość kalibracji sprzętowej, czyli systemowej.
Równomierność podświetlenia
To parametr często pomijany przez twórców, a moim zdaniem, jest jednym z najważniejszych. Równomierność podświetlenia sprawia, że ekran jest równie jasny w każdej części, a nie np. Jasny w środku, w ciemny w rogach.
W dobrym monitorze do wideo różnica podświetlenia różnych części ekranu jest tak mała, że niezauważalna przez ludzkie oko. Tu zrzut z narzędzia, którym zmierzyłem równomierność podświetlenia swojego monitora BenQ SW271C.
Dokładność wyświetlanych kolorów
Warto też zwrócić uwagę na parametr dE (Delta E), który określa dokładności wyświetlanych przez monitor kolorów. Zazwyczaj mówi się, że jeśli dE nie jest wyższa od wartości 2, to monitor odwzorowuje barwy bardzo dobrze. Wprawne oko teoretycznie wychwyci jakieś różnice, jeśli parametr dE wynosi między 1, a 2. Przy dE mniejszym niż 1, różnice są niewidoczne nawet dla oka specjalisty. Mowa tu o średniej wartości błędów dla wszystkich kolorów. Uważa się, że dobry monitor do pracy z kolorami, powinien mieć dE mniejszy niż 2. Ten parametr jest w szczególności istotny, przy pracy z drukiem, ale warto na nieco zwrócić uwagę, także przy wyborze monitora do obróbki wideo.
Zmierzyłem dokładność wyświetlanych kolorów w moim monitorze BenQ SW271C. Parametr dE wyszedł 1.14, co oznacza, że panel świetnie sobie radzi z reprodukcją kolorów.
Złącza
Tak, jak aparat czy kamera potrzebuje obiektywu, tak monitor potrzebuje komputera, żeby był do czegokolwiek potrzebny. Warto zatem zwrócić uwagę na złącza monitora, które nam to umożliwią. Standardem w dobrej klasy monitorach są dwa złącza HDMI (60Hz), czasami także złącze DisplayPort. Nowsze modele oferują także złącze USB-C/Thunderbolt 3. Dzięki temu możemy jednym kablem nie tylko przesyłać sygnał wideo i audio z komputera, ale też zasilać komputer z monitora. To wielkie uproszczenie, szczególnie jeśli pracujemy na laptopie.
Jaki monitor do montażu wybrać? Taki, który ma odpowiednie złącza. Dzisiaj standardem jest złącza HDMI oraz USB-C.
Przy tej okazji, warto jeszcze zwrócić uwagę, jaką moc zasilania, oferuje monitor. Większość monitorów z portem USB-C/Thunderbolt 3, ma moc ok. 50 W, co spokojnie wystarczy do zasilenia mniejszych laptopów (np. MacBook Pro 13/14”). Jeśli jednak pracujemy na większych notebooku jak MacBook Pro 15/16″, możemy potrzebować wyższej mocy ok. 100 W. Wszystko zależy od konkretnego modelu, zatem warto zajrzeć do specyfikacji zarówno komputera, jak i monitora.
Dziennikarz, fotograf, twórca wideo z ponad 15-letnim stażem. Szef działu wideo w Spider's Web. Fan nowych technologii i nowych smaków z całego świata. Od lat związany z mediami foto i tech oraz branżą e-commerce. Przez niemal dekadę prowadził największy polski serwis o fotografii Fotoblogia.pl (Wirtualna Polska). Publikował w „Szerokim Kadrze", Digital Camera Polska, czy fotopolis.pl. Pracował też dla takich marek, jak Amazon, Allegro, Ceneo, Netguru, Divante czy TotalMoney.pl. Ceni szczery fotoreportaż, architektoniczny minimalizm, zdjęcia pokazujące prawdziwe życie, ale i intrygujące ujęcia z drona, dzięki którym odkrywa otaczający świat na nowo.
