Jak zrobić dobry portret w plenerze? To prostsze niż możesz myśleć

Fotografia portretowa jest jedną z najbardziej lubianych dziedzin wśród fotografów. W końcu fotografujemy nie tylko otaczającą nas rzeczywistość, ale w dużej mierze ją kreujemy. Jak jednak podejść do fotografowania, żeby efekty były udane? Jak zrobić dobre portrety w plenerze? 

Fotografię portretową polubiłem właściwie od samego początku, odkąd tylko zacząłem mocniej interesować się fotografią. Doskonale pamiętam swoje pierwsze ministudio, które urządziłem w swoim kilkunastometrowym pokoju w domu rodzinnym. Podłe lampy o mocy 100Ws, chwiejące się statywy i agrowłóknina jako tło, a do tego aparat kompaktowy (Minolta A1). Na szczęście od tamtej pory naprawdę dużo się nauczyłem.

Kiedy na dworze jest dość ciepło, mamy słoneczną pogodę, aż grzech nie skorzystać z takiej okazji. Za każdym razem, po długiej zimie bardzo czekam na możliwość fotografowania na zewnątrz. Oczywiście, zdjęcia możemy zrobić też w środku zimy i pełnym zachmurzeniu, ale ja wolę fotografować wtedy, kiedy nie marznę i nie muszę walczyć o światło. Plener daje nam przede wszystkim mnogość kadrów – wystarczy krótki spacer po mieście, czy łące, gdzie dostaniemy całe mnóstwo różnorodnych teł – budynki, drzewa, jezioro, rzeka – wszystko, zależy od tego gdzie jesteśmy. Do tego mamy darmowe światło, które oczywiście trzeba okiełznać…ale o tym w dalszej części artykułu. Przygotujmy się do samej sesji.

Portret w plenerze – przygotowania

Fotografuję przeróżne osoby, zarówno profesjonalistów jak i amatorów. Na potrzeby tego poradnika o fotografowaniu portretów w plenerze, skupimy się na pracy z modelką. Niektórzy uważają, że fotografując osobę doświadczoną, mogą odpuścić pomysł, założyć długi obiektyw, a zdjęcia i tak wyjdą. Oczywiście, pewnie wyjdą, ale czy będą tym, na czym nam zależy? Przed sesją trzeba porozmawiać z modelką, ustalić szczegóły sesji, makijażu, stylizacji.

Podczas naszej sesji z Kingą zależało nam na zrobieniu bardzo delikatnych zdjęć w plenerze, podczas zachodzącego słońca. Kinga została pomalowana przez Kasię Skoczylas, która zadbała też o stylizacje. Makijaż miał być lekki, świetlisty, w naturalnych kolorach. Nie robiąc zdjęć stricte beauty, po prostu lubię, kiedy modelka ma wyrównany kolor na twarzy, cień na oku w naturalnym kolorze – brzoskwiniowym, brązowym, grafitowym – raczej stronię od mocnych kolorów, które pasować będą tylko do określonej stylizacji czy miejsca. Tu oczywiście ważna jest nić porozumienia między fotografem, modelką i wizażystką. Wcześniej dobrze jest też np. stworzyć wspólną tablicę na pintereście z inspiracjami, tak żeby każdy z Waszego zespołu wiedział, w jaki klimat zdjęć chcemy iść.

Oczywiście nie zawsze będzie z Wami makijażystka i stylistka, więc bardzo często będziemy sam na sam z modelką. Wtedy oczywiście też trzeba wcześniej porozmawiać o samej sesji – jej zamyśle, porozmawiać o makijażu i ubraniach. Tu również z pomocą przyjdzie wspólna tablica na pintereście. To, co też polecam fotografom, to w czasie wyprzedaży, odwiedzić odzieżowe sieciówki, w których znajdziecie mnóstwo ciekawych ubrań do sesji w śmiesznie niskich cenach. Sam w poprzednim sezonie uzupełniłem sesyjną garderobę za kilkaset złotych, kupując naprawdę mnóstwo ubrań, gdzie dla przykładu, sukienki były często przecenione z 200 na 30 zł. Mając zestaw ubrań, które przyniesie ze sobą modelka, i to co Wy będziecie mieli w swojej kolekcji, na pewno ułożycie kilka ciekawych stylizacji.

Jaki wybrać aparat i obiektywy do zdjęć portretowych?

Tak naprawdę nie ma aż tak dużego znaczenia, czym będziecie fotografować. Może być to zarówno wypasiony średni format za grube tysiące złotych, ale sprawdzi się nawet mały bezlusterkowiec z jasnym obiektywem. Z mojego punktu widzenia, ważniejsze jest to, żebyście dysponowali dwoma-trzema jasnymi obiektywami, albo jednym jasnym zoomem. Dlaczego mówię o kilku ogniskowych?

Głównie ze względu na ostatnio panującą modę, gdzie widzę mnóstwo zdjęć zrobionych przy użyciu tylko długich obiektywów (85, 105, 135 mm), które bardzo mocno rozmywają tło, przez co staje się zupełnie nieczytelne, co zabija klimat sesji. Sam rekomenduję dobór trzech obiektywów – 35, 50 i 85 mm (lub podobne) – mamy wtedy zestaw o trzech zupełnie różnych kątach widzenia, którym jesteśmy zdziałać prawdziwe cuda. A co najważniejsze – decydujemy ile tła chcemy zobaczyć na zdjęciach. Oczywiście szersze obiektywy są nieco trudniejsze, bo musimy kontrolować to, co dzieje się w całym kadrze, ale dzięki temu możemy pokazać, jak wygląda miejsce, które wybraliśmy. Najważniejsze jest to, żebyśmy różnicowali kadry i wrócili z kompletem ciekawych, ale innych od siebie zdjęć. Ja postawiłem na Olympusa E-M1 Mark II z obiektywami 17, 25 i 45 mm f/1.2 Pro.

Światło i akcesoria do zdjęć portretowych

Nasze pierwsze zdjęcia zrobiliśmy o zachodzie słońca, na łące pod Wrocławiem. Uwielbiam to miejsce za jego różnorodność, lekkość i fakt, że jedzie się tam 20 minut z centrum miasta. Pora zdjęć ma tu ogromne znaczenia. Bardzo lubię fotografować o złotej godzinie, kiedy cienie są długie, światło ma złocisty charakter, a zdjęcia wręcz robią się same. Dodatkowo, o tej porze bez przeszkód możecie fotografować ze światłem świecącym prosto w twarz modelki – jest już zdecydowanie delikatniejsze niż w samo południe.

Odpowiednią porę do zdjęć sprawdzicie w aplikacji w Waszym smartfonie – wystarczy zobaczyć, o której godzinie zachodzi Słońce, a na miejsce najlepiej dotrzeć na 2-3 godziny przed jego zajściem. Bardzo przydatną aplikacją może być też np. Sun Surveyor, który dokładnie pokaże przebieg Słońca na niebie. Dzięki temu, fotografując w mieście, zobaczycie czy możecie liczyć na prześwity między budynkami. Dlaczego warto być o tyle wcześniej? Pamiętajcie, że godzina zachodu Słońca mówi o zachodzie za horyzontem, a nie będąc nad morzem, Słońce zawsze wcześniej schowa się za linią drzew czy budynkami, przez co fotografować będziecie zapewne nieco krócej.

Co do akcesoriów – koniecznie wyposażcie się w blendę. Blenda to prawdziwy przyjaciel każdego fotografa. Ja wykorzystuję przede wszystkim trzy płaszczyzny – białą, srebrną i transparentną (2 f-stop). Srebrna idealnie przydaje się w momencie, kiedy odbijamy miękkie światło (odbite lub przepuszczone przez warstwę chmur). Efekt jej działania jest zdecydowanie mocniej widoczny niż w przypadku białej płaszczyzny, ale w niedoświadczonych rękach może zrobić więcej złego niż dobrego. Przede wszystkim trzeba unikać świecenia twardym snopem światła od spodu – to spowoduje oślepienie modelki, a światło będzie po prostu bardzo nieprzyjemne.

Biała płaszczyzna świetnie sprawdza się tam, gdzie mamy do czynienia z bezpośrednim światłem, gdzie chcemy nieco wyrównać cienie podczas fotografowania pod światło i ożywić oczy blikiem. Więc tam, gdzie na blendę pada ostre światło słoneczne – powinna być to biała, a nie srebrna płaszczyzna. 

Płaszczyzna transparentna idealnie sprawdza się tam, gdzie potrzebujemy zrobić cień. Czasem znajdziemy się w sytuacji, gdzie modelka będzie stała w palącym słońcu i nie będziemy mieli możliwości zmiany kadru. Wtedy możemy rzucić na nią cień właśnie blendą z płaszczyzną transparentną – bardzo ładnie rozbije cienie i spowoduje, że światło będzie delikatniejsze. Wtedy warto też sięgnąć pod drugą blendę – odbijającą, aby wypełnić od spodu delikatne cienie. Ale o tym, w dalszej części artykułu.

Nasza sesja w plenerze

Nasze zdjęcia robiliśmy przez około godzinę, szukając ciekawego tła – drzew, wysokich traw. Tak naprawdę wszystko mieliśmy w zasięgu jakichś 200 metrów od samochodu. Fotografowałem zarówno pod światło, jak i z nim. Bardzo lubię zdjęcia pod światło, bo Słońce świetnie zarysowuje postać, a u Kingi podkreśla blond włosy. Przy tych zdjęciach oczywiście wykorzystywałem blendę – głównie białą, bo jak wspomniałem wcześniej, daje delikatniejszy efekt, szczególnie przy ostrym, bezpośrednim świetle. 

Ile trzeba mieć mocy, żeby przepalić słońce? I tu absolutnie nie ma jednej, dobrej odpowiedzi. Oczywiście, moc lampy ma tu ogromne znaczenie, ale niemniejsze znaczenie ma też modyfikator i odległość. Dla przykładu – gęsty dyfuzor zabierze nam około 2EV światła, a Magnum Reflector, skupiając światło zwiększy jego natężenie o 1.7 EV. Można zatem powiedzieć, że efektywna moc lampy w pierwszym przypadku spadnie do 125 Ws, a w drugim – wzrośnie do 1700 Ws, a wszystko za sprawą modyfikatorów. Niemniej jednak możemy przyjąć, że 500Ws to taki złoty środek między wielkością lampy, jej poręcznością i ceną, a zakładając np. białego beauty disha i ustawiając lampę w odległości około 2 metrów od modelki jesteśmy w stanie odpowiednio wypełnić cienie.

W tym miejscu postawiliśmy na mocny, czerwony kombinezon, który miał mocno kontrastować z resztą sceny. Pierwsze zdjęcia wykonaliśmy w dość głębokim cieniu, gdzie za Kingą widać zdecydowanie mocniej oświetlone budynki. Różnica w jasności była potężna, więc ekspozycję ustawiłem tak, aby w tle nadal było jasno, a w cieniu – dość ciemno, ale ten cień został wypełniony przez lampę. Dzięki temu uzyskałem efekt pracy z lampą, który jest mocno widoczny – oczywiście to kwestia gustu, ale tu bardzo mi to pasowało.